| Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach www.gorlice.art.pl CERKIEW GRECKOKATOLICKA P.W ŚŚ.KOSMY I DAMIANA Cerkiew parafialna w Bartnem została wzniesiona w 1842 roku (data na nadpro¿u). Obiekt zbudowany z drewna jodłowego, konstrukcji zrêbowej, pokryty od zewnątrz gontem. Wie¿a o budowie słupowo- ramowej, z pozorną izbicą, słupy nośne ujmują wê¿szy babiniec, wokół zachata. Dachy nad nawą i prezbiterium namiotowe, łamane. Nad babiñcem dach dwuspadowy. Hełm wie¿y kopulasty, z pozorną latarnią, zwieñczenia dachów w formie pozornych latarniowych wie¿yczek. Gzymsy oraz izbica wie¿y pokryte oryginalną wielobarwną dekoracją malarską. Cerkiew reprezentuje zachodni typ łemkowskiego budownictwa sakralnego. Świątynia jest orientowana, trójdzielna. Składa siê z prezbiterium, nawy, babiñca. Do prezbiterium od strony północnej przylega zakrystia. Cerkiew greckokatolicka funkcjonowała do czasu wysiedlenia Łemków, do 1947 roku. We wnêtrzu zachowany XVIII- wieczny barokowy ikonostas. Ikonostas oddziela prezbiterium - miejsce ołtarzowe od nawy, przeznaczonej dla wiernych. Pierwszy rząd ikon, ustawiony na cokołach to ikony namiestne. Pomiêdzy ikonami znajdują siê trzy przejścia prowadzące z nawy do prezbiterium. Środkowe to carskie wrota, otwierane na czas nabo¿eñstwa. Po bokach wrota diakoñskie. Na skrzydłach carskich wrót, w medalionach scena Zwiastowania Marii, Archanioł Gabriel oraz postacie czterech ewangelistów. Na futrynie carskich wrót, na lewym oście¿u św. Bazylii, na prawym św. Jan Złotousty. W rzêdzie ikon namiestnych cztery ikony. Od prawej- Archanioł Michał. Pierwotnie znajdowała siê w tym miejscu ikona patronów cerkwi Świêtych Kosmy i Damiana. Po prawej stronie carskich wrót- ikona ukazująca Jezusa w typie Pantokratora. Po lewej stronie carskich wrót- Matka Boska z Dzieciątkiem w przedstawieniu Hodegetria. Skrajna ikona z lewej Zaśniêcie Marii, umieszczona jest wtórnie, w miejscu pierwotnego wyobra¿enia Św. Mikołaja. Drugi rząd ikonostasu- rząd świąteczny (prazdniki)- przedstawia najwa¿niejsze świêta w roku. Prazdniki ukazują dwanaście wydarzeñ z Nowego Testamentu. Lewy rząd prazników przedstawia: Narodziny Marii, Ofiarowanie Marii do świątyni, Narodziny Chrystusa, Chrzest Chrystusa, Ofiarowanie Chrystusa, Zwiastowanie Marii. W prawym rzêdzie sześæ scen: Wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świêtego, Przemienienie Pañskie, Zaśniêcie Marii. W środku miêdzy prazdnikami umieszczona Ostatnia Wieczerza. Powy¿ej prazdników - Grupa Deesis. Pośrodku rzêdu ikona Deesis, przedstawiająca Chrystusa na tronie miêdzy Marią i św. Janem Chrzcicielem. O wstawiennictwo za grzesznikami proszą równie¿ apostołowie, ukazani na sześciu ikonach. Kolejno, od lewej: Filip i Bartłomiej, Andrzej i Marek, Mateusz i Piotr, Paweł i Jan, Łukasz i Jakub, Szymon i Tomasz. Rząd czwarty tworzą medaliony z przedstawieniami proroków ze Starego Testamentu. Habakuk i Daniel, Jeremiasz i Zachariasz, Aaron i Moj¿esz, Dawid i Gedeon, Salomon i Ezechiel, Izaak i Jakub. Ikonostas wieñczy krzy¿ łaciñski z namalowanym ukrzy¿owanym Chrystusem. Przy krzy¿u sylweta Matki Boskiej oraz świêtej Weroniki. W nawie znajduje siê rzeźbiony i polichromowany boczny ołtarz, pochodzący z 1797 roku. Na ołtarzu tabernakulum. Ikona umieszczona w ołtarzu ukazuje scenê Ukrzy¿owania. Zwieñczenie w formie późnobarokowej z „Okiem Opatrzności”. Cerkiew otoczona jest drewnianym ogrodzeniem, pokrytym gontowym daszkiem. Brama wejściowa nakryta namiotowym, gontowym dachem i baniastym hełmem z łaciñskim krzy¿em nad półksiê¿ycem. Na terenie związanym z cerkwią planowane jest odtworzenie dawnego zespołu plebañskiego: plebani, stajni, stodoły, piwnicy. Do chwili obecnej przetrwał wraz z cerkwią kamienny spichlerz (odrestaurowany w 1966 roku). Odtworzone obiekty pełniæ bêdą funkcjê warsztatowo- ekspozycyjną, mieszkalną i biurową. Cerkiew w Bartnem 38-307 Sêkowa ,Bartne tel. 18 351 84 54 ks. Mirosław Cidyło Zwiedzanie: poniedziałek-czwartek 9.00 -17.00 sobota 9.00 - 18.00 niedziela 14.00 - 18.00 DZIEŃ WOLNEGO WSTÊPU : czwartek BILET WSTÊPU : normalny 4zł , ulgowy 2zł Cerkiew udostêpniona zwiedzającym po wcześniejszym zgłoszeniu telefonicznym. BARTNE Łemkowska wieś, której mieszkañcy tradycyjne zajmowali siê kamieniarstwem.Pierwsza wzmianka o istnieniu wsi pochodzi z 1629 roku.Dokument lokacyjny wieś otrzymała w 1650 roku.wzmianki o bartneñskich rzemieślnikach pojawiają siê ju¿ w XVII wieku.Na przełomie XIX i XX wieku,Bartne stało siê najwiêkszym ośrodkiem kamieniarskim na Łemkowszczyźnie.Z tutejszych warsztatów pochodziła wiêkszośæ rzeźb przydro¿nych i cmentarnych-głównie krzy¿y-które spotkaæ mo¿na w wielu odległych miejscowościach.Na terenie wsi działało kilka kamieniarskich spółek produkcyjnych ,obrabiający miejscowy piaskowiec.Oprócz rzeźb wyrabiano równie¿ osełki,¿arna i kamienie młyñskie. Z Bartnego pochodzą przodkowie znakomitego kompozytora Dymitra Bortniañskiego (prawdziew nazwisko Szkurat) ,którego pomnik znajduje siê w centrum wsi. opracowanie strony Barbara Zasowska fotografie Barbara Zasowska opis na podstawie www.gorlice.art.pl |
